صفحه‌آرایی (بخش اول)

مقاله‌ی چاپ شده در مجله سگال، گرافیک بین‌الملل (شماره چهارم، پاییز ۱۳۸۴)

از زمانی که بشر در ثبت ایده، پیام، آوا و کلام، به غیر از حافظه، به حوزه‌های تصویری و نوشتاری متمایل گردید، صفحه‌آرایی (layout) نیز موضوعیت یافت. کارکرد صفحه‌آرایی، در شکل‌بخشی به تواتر مطلب ادامه‌دار یا روایتی بود که می‌بایست به‌صورت مکتوب، با روش علامت‌گذاری، تصویر‌نمایی یا نوشتار معرفی گردد.

از بررسی سوابق تاریخی، چنین برمی‌آید که تمدن بین‌النهرین، (در حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد)، اولین تمدنی است که از خط به‌عنوان پدیده‌ای برای ثبت ساز و کارهای دقیق اجتماعی و تاسیسات اداری، بهره گرفته است. شاید بتوان کهن‌ترین لوح تصویری را احتمالا مربوط به شهر کیش (۳۵۰۰ سال قبل از میلاد) دانست. همچنین لوح‌های گلی یافت شده در شهر باستانی اروک را به عنوان اولین اسناد مکتوب تاریخ بشریت در نظر گرفت. این لوح‌های گلی، ابتدا به‌صورت تصویری و سپس با روش خط میخی مکتوب شده‌اند.

حوادث همانگونه که در واقعیت اطرافمان به‌صورت پیاپی و زمان‌مند اتفاق می‌افتند، در ذهن نیز به همین منوال ثبت می‌گردند و اصولا تبیین مجدد حوادث در خارج از ذهن، نیازمند علایم و تصاویر معنی‌داری است که با روشی قانون‌مند و در راستای فهم بصری هر اجتماعی، مکتوب شده باشند. خط‌نگاری با بیش از شش هراز سال سابقه‌ی تاریخی، اساسی‌ترین شیوه در عینیت بخشیدن به موضوع فوق بود. فاصله‌ی تاریخی بسیار زیادی که از زمان ثبت اولین خطوط تا کشف آنها وجود داشت، باعث گردید تا متن این نوشتارها، از دایره فهم بشر امروزین، خارج گردد، به همین جهت، خطوط و علایمی که می‌توانست حکایت از اشتراک فهم نوشتار، در زمانی مشخص داشته باشد، امروزه به یک‌سری رمزها و علایم غیر مأنوس تبدیل شده است.

دانلود فایل PDF ادامه مقاله